کد مطلب:151481 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:215
حج در سیره ی امام حسین
«حج» در میراث اهل بیت - علیهم السلام -، پایگاهی عظیم، و در میان عبادات اسلام جایگاهی ویژه دارد. اهل بیت - علیهم السلام - پر تاكید می كردند كه كعبه، محور دین، و مدار و نقطه ی مركزی و ستون آسیاسنگ اسلام است؛ مسلمانان باید بغایت آن را گرامی دارند و به سویش رهسپار شوند.
واضح است یكی از فوائد موردنظر در حج كه آیات كریمه ی قرآنی بدان تصریح نموده و از همین رو دلهای مؤمنان بدان می گراید، دلالت روشن حج بر خلوص نیت، تاكید بر یكپارچگی امت اسلام، و یكی ساختن اهداف دینی است كه بر كعبه تمركز یافته و خانه ی خدا را محور قرار داده است.
اهل بیت - علیهم السلام -، به گفتار و كردار، در این تكریم عظیم كوشا بودند. نصوص رسیده در این جهت، مستفیض [1] بل متواتر است. عملا هم به روشهای مختلف در این مسیر گام نهاده اند:
یكی از این روشها، حج گزاردن فراوان است. در سیره ی حسین - علیه السلام آمده:
[193 -2] و «بیست و پنج بار» پیاده حج كرد، در حالی كه شتران گزیده اش با او بودند و پشت سر به راه آورده می شدند. [2] .
این غایت بزرگداشت حج است كه شخص، نه به خاطر كمبود مركب، بلكه برای گزاردن حق تجلیل مقصد و پایفشاری بر حرمت آن، به پای پیاده به سوی كعبه رهسپار شود؛ و اینهمه در جائی است كه سالها حیات آن حضرت سرشار از
اعمال عبادی بوده است؛ چه اگر سالهای دهگانه ی امامت حسین - علیه السلام -، و سالهای دهگانه ی امامت برادرش حسن - علیه السلام -، و سنوات پنجگانه ی امامت پدرش را، در شمار آوریم، «بیست و پنج» حج را دربر می گیرد.
حال، آیا حسین - علیه السلام - در بعضی سنوات پیش از آن هم حج گزارده است؟
روش دیگر اهل بیت - علیهم السلام - در گرامیداشت كعبه و بیت الله و حرم، آن بود كه ایشان در محیط حرم مكی، و همچنین حرم مدنی، به هیچ تحركی دست نمی یازیدند؛ تا حرمت این دو حرم را پاس داشته باشند؛ مبادا كه خونی در حرم ریخته شود یا حرمت حرمین به دست حكومتگران و امیران ستم پیشه و سپاهیان فاسدشان - كه گستاخانه حرمتهای دینی را فرو می شكستند -، هتك گردد.
از همین رو، امام علی - علیه السلام - از حجاز بیرون آمد؛ امام حسین - علیه السلام - نیز چنین كرد؛ و همه ی علویانی كه بر ضد جباران زمان و طاغوتهای بلاد خود به پاخاستند، از حدود حرمین خارج شدند؛ تا كرامت و حرمت حرم را پاس داشته باشند. [3] .
از همین رو، در گزارشهای سیره ی امام حسین - علیه السلم - آمده است كه وقتی یزید مزدورانش را پنهانی فرمان داد كه حتی اگر امام - علیه السلام - دست در پرده های كعبه زده باشد، ناگهان بر آن حضرت حمله برند و او را به قتل برسانند، امام - علیه السلام - شتابان از مكه بیرون آمد و حج خود را عمره ی مفرده [4] قرار داد؛ تا مبادا حرمت بیت عتیق با قتل آن بزرگوار شكسته شود.
آن ستم پیشگان به هیچ حرمتی در حق كعبه و حرم پایبند نبودند و آمادگی داشتند كه در ساحت حرم بیگناهان را به قتل آورند و پرده ی ناموس مردمان بدرند و حتی آماده بودند - چنان كه بارها در روزگار سیاه حكمرانیشان برای دستیابی به اغراض سیاسی ننگین چنین كردند - حرم را ویران كنند و به آتش كشند.
در این حال، امام حسین - علیه السلام - می توانست امكان این فرومایگی و ناكسی را از ایشان سلب كند و فرصت این سیاهكاری را برایشان فراهم نسازد و جان گرامی و خون پاك خویش را وسیله ی تحقق خواست پلید سیاهكاران قرار ندهد، تا اینان نتوانند، بخاطر حضور امام در حرم، با كشتن او و هتك حرمت حرم، به خواستهای پلید خویش دست یابند. هرچند كه به هر روی، امام - علیه السلام - مظلوم می بود؛ ولی این، غایت ارج نهادن به كعبه و پاسداشت حرمت حرم است.
امام حسین - علیه السلام - هنگامی كه ابن عباس در برابر حركتشان به عراق ایستادگی نمود، بدین هدف تصریح نمودند و فرمودند:
[243] اگر به فلان و بهمان مكان كشته شوم، دوست تر دارم تا اینكه حرمت حرم شكسته گردد.
[244] و در گزارش دیگر آمده:... دوست تر دارم تا اینكه به واسطه ی من حرمت حرم را بشكنند. [5] .
نقلی هم كه در گزارش طبرانی آمده است، این است كه: «... دوست تر دارم تا اینكه بخاطر من حرمت حرم خداوند و پیامبرش شكسته گردد» [6] .
چنین كاری كارستان تنها ویژه ی اهل بیت - علیهم السلام - است و مسلمانان باید ارجگذار آن باشند.
واضح است یكی از فوائد موردنظر در حج كه آیات كریمه ی قرآنی بدان تصریح نموده و از همین رو دلهای مؤمنان بدان می گراید، دلالت روشن حج بر خلوص نیت، تاكید بر یكپارچگی امت اسلام، و یكی ساختن اهداف دینی است كه بر كعبه تمركز یافته و خانه ی خدا را محور قرار داده است.
اهل بیت - علیهم السلام -، به گفتار و كردار، در این تكریم عظیم كوشا بودند. نصوص رسیده در این جهت، مستفیض [1] بل متواتر است. عملا هم به روشهای مختلف در این مسیر گام نهاده اند:
یكی از این روشها، حج گزاردن فراوان است. در سیره ی حسین - علیه السلام آمده:
[193 -2] و «بیست و پنج بار» پیاده حج كرد، در حالی كه شتران گزیده اش با او بودند و پشت سر به راه آورده می شدند. [2] .
این غایت بزرگداشت حج است كه شخص، نه به خاطر كمبود مركب، بلكه برای گزاردن حق تجلیل مقصد و پایفشاری بر حرمت آن، به پای پیاده به سوی كعبه رهسپار شود؛ و اینهمه در جائی است كه سالها حیات آن حضرت سرشار از
اعمال عبادی بوده است؛ چه اگر سالهای دهگانه ی امامت حسین - علیه السلام -، و سالهای دهگانه ی امامت برادرش حسن - علیه السلام -، و سنوات پنجگانه ی امامت پدرش را، در شمار آوریم، «بیست و پنج» حج را دربر می گیرد.
حال، آیا حسین - علیه السلام - در بعضی سنوات پیش از آن هم حج گزارده است؟
روش دیگر اهل بیت - علیهم السلام - در گرامیداشت كعبه و بیت الله و حرم، آن بود كه ایشان در محیط حرم مكی، و همچنین حرم مدنی، به هیچ تحركی دست نمی یازیدند؛ تا حرمت این دو حرم را پاس داشته باشند؛ مبادا كه خونی در حرم ریخته شود یا حرمت حرمین به دست حكومتگران و امیران ستم پیشه و سپاهیان فاسدشان - كه گستاخانه حرمتهای دینی را فرو می شكستند -، هتك گردد.
از همین رو، امام علی - علیه السلام - از حجاز بیرون آمد؛ امام حسین - علیه السلام - نیز چنین كرد؛ و همه ی علویانی كه بر ضد جباران زمان و طاغوتهای بلاد خود به پاخاستند، از حدود حرمین خارج شدند؛ تا كرامت و حرمت حرم را پاس داشته باشند. [3] .
از همین رو، در گزارشهای سیره ی امام حسین - علیه السلم - آمده است كه وقتی یزید مزدورانش را پنهانی فرمان داد كه حتی اگر امام - علیه السلام - دست در پرده های كعبه زده باشد، ناگهان بر آن حضرت حمله برند و او را به قتل برسانند، امام - علیه السلام - شتابان از مكه بیرون آمد و حج خود را عمره ی مفرده [4] قرار داد؛ تا مبادا حرمت بیت عتیق با قتل آن بزرگوار شكسته شود.
آن ستم پیشگان به هیچ حرمتی در حق كعبه و حرم پایبند نبودند و آمادگی داشتند كه در ساحت حرم بیگناهان را به قتل آورند و پرده ی ناموس مردمان بدرند و حتی آماده بودند - چنان كه بارها در روزگار سیاه حكمرانیشان برای دستیابی به اغراض سیاسی ننگین چنین كردند - حرم را ویران كنند و به آتش كشند.
در این حال، امام حسین - علیه السلام - می توانست امكان این فرومایگی و ناكسی را از ایشان سلب كند و فرصت این سیاهكاری را برایشان فراهم نسازد و جان گرامی و خون پاك خویش را وسیله ی تحقق خواست پلید سیاهكاران قرار ندهد، تا اینان نتوانند، بخاطر حضور امام در حرم، با كشتن او و هتك حرمت حرم، به خواستهای پلید خویش دست یابند. هرچند كه به هر روی، امام - علیه السلام - مظلوم می بود؛ ولی این، غایت ارج نهادن به كعبه و پاسداشت حرمت حرم است.
امام حسین - علیه السلام - هنگامی كه ابن عباس در برابر حركتشان به عراق ایستادگی نمود، بدین هدف تصریح نمودند و فرمودند:
[243] اگر به فلان و بهمان مكان كشته شوم، دوست تر دارم تا اینكه حرمت حرم شكسته گردد.
[244] و در گزارش دیگر آمده:... دوست تر دارم تا اینكه به واسطه ی من حرمت حرم را بشكنند. [5] .
نقلی هم كه در گزارش طبرانی آمده است، این است كه: «... دوست تر دارم تا اینكه بخاطر من حرمت حرم خداوند و پیامبرش شكسته گردد» [6] .
چنین كاری كارستان تنها ویژه ی اهل بیت - علیهم السلام - است و مسلمانان باید ارجگذار آن باشند.
[1] «مستفيض»، مانند «متواتر» از مصطلحات دانش حديث است. حديثي را «مستفيض» مي گويند كه در هر مرتبه بيش از سه - و به قولي: بيش از دو - راوي داشته باشد. «مشهور» را نيز گاه «مستفيض» گفته اند.
[2] مختصر تاريخ دمشق ابن منظور (129 / 7).
[3] رجوع كنيد به: جهاد الامام السجاد عليه السلام، ص 77.
[4] درا ين كه «آيا امام - عليه السلام - احرامشان را از عمره ي تمتع به عمره ي مفرده گردانيدند، و يا از همان آغاز - چون مي دانستند كه ستم پيشگان بزودي از اتمام حج ايشان جلوگيري خواهند كرد - احرام مفرده بستند؟»، اختلاف هست.
تفصيل را، نگر: امام حسين عليه السلام در مكه ي مكرمه، شيخ نجم الدين طبسي، ترجمه ي عبدالحسين بينش، چ 1، كوثر غدير، 1381 ه. ش. صص 93 - 89.
[5] نگر: مختصر تاريخ دمشق ابن منظور (142 / 7).
[6] نگر: تاريخ دمشق، ترجمة الامام الحسين - عليه السلام - (صص 193 - 190، هامش: 3).